Paronişi yada sık biline adı ile "dolama"; parmaklarda tırnak çevresindeki yumuşak destek dokunun, "perionychium" un lokal inflamasyonunu tanımlamaktadır. 

Sıklıkla erişkin kadınlarda, domnant kullanılan elde ve işaret ile orta parmakta gözlenmektedir.

Karbonhidrat içeren yiyecekler ile uğraşan işçilerde, parmakların yoğun olarak ıslak ve nemli kaldığı koşulllarda, uzun sürel, parmakların kapalı kaldığı koşulllarda, ellerde aşırı terleme durumlarında ve akrosiyanoziste sık görülmektedir.

Çocuklarda trınak yeme ve parmak emme alışkanlıkları ile sık görülmektedir.

Diyabet hastalığında, kortizon tedavilerinde, sitotoksik ve antibiyotik kulanımında özellikle candida kaynaklı paranişi daha kolay gelişmektedir.

Paranişinin gelişiminde ilk süreç kutikulanın hasarlanmasıdır. 

 

Paronişi nedenleri;

Temas eden kimyasal allerjenler; topikal ilaçlar, kauçuk, latex gibi

Elle temas eden duyarlanmaya neden olan yiyeceklerİ sarımsak gibi

Candida enfeksiyonlarına karşı yatkınlık. Bu hastalarda paranişi ile birlikte vajinal ve bağırsak sisteminde candidiasis sık görülmektedir.

Bateriyal etkenler; Staphylococcus aureus gibi

Yabancı cisimlerden kaynaklanabilir. Berber yada kuaförlerde saç ve kılların tırnak çevre dokularda yabancı cisim gibi davranması

Paronişi kliniği 6 haftadan kısa ise akut, 6 haftadan uzun ise kronik paronişi olarak tanımlanır.

Akut paronişi

Tırnak yeme, trınaklarla sık oynama alışkanlıklarında, parmaklarını emenlerde, sert manikür işlemlerinde, travmalar sonrası yada yabancı bir cisme bağlı olarak gelişemektedir. Maalesef son yıllarda sık kullanılan takma tırnaklar akut paronişi nedenleri arasındadır. 

Akut paronişide en sık neden is Stafilokokus aureus bakteridir. Streptokoklar ve pseudomonas dğer sık organizmalar. Gramnegatif organizmalar, herpes simplex virüs, mantar etkenleri ve candida nadir olmayan diğer nedenler arasında.

Özellikle çocuklarda akut paronişi ağız florasından kaynaklanmaktadır.

Akut paronişi tırınak çevresinde hızla gelişen ağrılı şişme ve gerginlikle başlamakta. Bu alan kırmızı-eritemlidir. Tedavi yapılmadığında bu alanda abse gelişebilir. Bu absenin trınak yatağında birikimi gelişebilir.

Tedavide;

Erken dönemde günde 4 defa 15 dakika ılık su kompresleri oldukça etkilidir.

Pseudomonas enfeksiyonlarda sitemik antibiyotik tedavisi dışında topikal 2% sodyum hipoklorit yada 2% asetik asit kullanılabilir.

Antibiyotik kullanımı; sistemik yada topikal

Abse gelişimi söz konusu ise lokal anestezi altında bunun cerrahi boşaltılması. Abse boşaltımı sonrası 48 saat kapalı pansuman yapılır. Sonrasında günde 4 defa 15 dakika ılık su kompresleri ve antibiyotikli krem kullanılır. 

Kronik Paronişi

Klinik tablo akut paranişiye benzer ancak çoklu nedenlerden kaynaklanmaktadır.

Akut paranişiye göre inflamasyon alanında abse gelişimi nadirdir ve tedavisi akut forma göre daha zordur.

Kronik paranişi suyla ve alkali kimyasallarla temas eden kişilerde daha sık görülmektedir. Bu nedenle, Persons at high risk include aşçı, barmen, temizlik görevlileri ev hanımları, buaşıkcılar ve yüzücüler risk altındadır.

İmmün sistemi baskı altında olanlarda daha sık görülmektedir. Bu nedenle diyabet, keamoterapi alan kişiler, HIV pozitif hastalarda risk daha yüksektir.

Bunlarla birlikte metastatik kanserler(meme kanseri ayak başparmak yan kısmına metastaz yapabilmekte), melanoma ve SCC gibi durumlarda kronik paranişi gelişebileceği unutulmamalıdır.

Kronik paranişide trınak çevresi paranişal doku şiş, kırmızı, gergindir. Zaman zaman akut paranişi atakları gelişerek semptomar artabilmektedir.

Su ile temas ve nemli ortamda bulunama semptımların artışlarına neden olmakta.

Zamanla trınak kalınlaşmakta ve rengi değişerek trınak üzerinde enlemesie çizgilenmeler gelişmektedir.

Kutikula proksimal trınak katlantısından ayrılmakta hatta yapısal olarak kaybolmakta. Kutikulanın doğal savunma sisteminin ortadan kalkması ile dış kimyasal ve mikroorganizmaların yerleşemini kolaylaştırmakta. 

Kronik paranişide atipik mikobakteriler, gram negatif bakteriler dışında % 95 oranında etken olarak  C. albicans görmekteyiz. 

Tedavisi

İritan maddeler ve uzun sürel, su temasları mutlaka kesilmelidir.

Manikür, tekrarlaya tırnak travmaları, tırnak yeme ve parmak emme ortadan kaldırlmalıdır.

Pamuklu eldiven üzerine vinil eldiven giyilmelidir.

Topikal steroid ve antifungal ilaçlar kullanılmalıdır. 

1:1 oranda sulandırılan sirke-su içerisinde parmaklara banyo yapılabilir.

Sistemik antibiyotikler kullanılabilir.

Cerrahi olarak kronik paranişi dokusu çıkarılabilir.